niet stilstaan bij opstijgen

Wat doe je als je paard naar voren springt als je wilt opstijgen? Je hebt netjes een krukje naast je paard staan en op het moment dat je je voet in de beugel zet is je paard vertrokken. Dat kan een heleboel verschillende oorzaken hebben, in dit artikel één van de vele oorzaken en de oplossing.

Ik leg aan de hand van een voorbeeld uit mijn eigen praktijk uit hoe je dit op kunt lossen. Omdat sommige mensen zich ervoor schamen dat ze problemen hebben met hun paard gebruik ik niet de echte namen van de paarden en hun eigenaren. Dus het gaat altijd over Fleur en haar paard Socrates en pony Newton. Socrates en Newton testen alle problemen die mensen met paarden kunnen hebben op Fleur. Fleur is dol op haar paarden maar weet het af en toe ook niet meer. En dan slaat de onzekerheid toe.

Het probleem

Omdat haar oude zadel onherstelbaar versleten was heeft Fleur een nieuw zadel voor Newton. Het is een Western zadel, aangemeten door een goede zadelmaker, het ligt goed en netjes op zijn rug en Fleur zit er lekker op. Fleur gebruikt altijd een krukje bij het opstijgen en Newton bleef altijd fijn staan.

Een week nadat zij het nieuwe zadel in gebruik heeft genomen begint Newton vervelend te worden bij het opstijgen. Zodra zij haar voet in de beugel zet staat het dier een meter verderop. Als ze hem door iemand laat vasthouden om te voorkomen dat hij naar voren loopt gaat het paard net zo makkelijk achteruit. Een aantal mensen op stal zegt dat ze het paard gewoon klem moet zetten. Geen gedonder, “hij moet zich niet aanstellen”.

Maar Newton laat zich niet zonder slag of stoot klem zetten. Op die manier wordt het opstijgen één groot stress-festijn.

Fleur vraagt zich af waar dit gedrag vandaan komt, vooral omdat het nooit een probleem is geweest.  Nadat de zadelmaker, dierenarts en osteopaat geen probleem hebben gevonden in zowel het zadel als de rug en benen van Newton schakelt Fleur een paardengedragstherapeut in.
 

Wat was er aan de hand

Het gedrag van een paard wordt altijd veroorzaakt door een prikkel. Bij opstijgen kunnen heel veel verschillende prikkels leiden tot het ongewenste gedrag. Fleur geeft in het gesprek aan dat het gedonder echt pas begint bij het opstijgen.

We beginnen daarom met opstijgen zoals ze dat altijd deed. In de binnenbak met gebruik van een opstap. Ik sta een paar meter voor Newton en zie dat hij zijn hoofd ineens omhoog beweegt op het moment dat Fleur haar gewicht in de stijgbeugel zet en het zadel een beetje verschuift. Ik zeg dat ze meteen moet stoppen want de volgende actie van Newton zou zijn dat hij weg springt.

Ik zeg dit tegen Fleur en zij herkent dat, hij tilt inderdaad altijd eerst zijn hoofd op en dan is hij weg.

Mijn eerste gedachte is dat het in het verschuiven van het zadel zit. We zeten het krukje aan de kant en ik vraag Fleur voorzichtig aan de stijgbeugelriem te gaan hangen. Newton reageert hetzelfde.
 

De oplossing

Om uit te vinden of het lichte verschuiven van het zadel inderdaad het probleem is vragen we iemand om ons te helpen: aan de andere kant van het zadel en beetje tegengewicht geven, dan voelt het paard dus wel de druk van het zadel met gewicht van een mens, maar het verschuift niet. Newton blijft gewoon staan. Dit lijkt dus ook meteen de oplossing! We halen het krukje er weer bij, en Fleur stijgt voorzichtig op terwijl de ander de stijgbeugelriem aan de rechterkant van het paard vasthoudt om wat tegendruk te bieden. Newton blijft ook nu staan en Fleur kan probleemloos opstijgen. 

Het ongewenste gedrag werd in dit geval (!) veroorzaakt door wat het paard voelt als het zadel een beetje verschuift bij het opstijgen. Waarom hij het met het oude zadel niet deed en met het nieuwe wel? Daar kom je niet achter. Iets in dit nieuwe zadel is anders en voor het paard dermate vervelend als het verschuift dat hij dat wil voorkomen en zich dus uit de voeten maakt zodra Fleur haar gewicht in de beugel zet.

Fleur had de conclusie snel getrokken: nooit meer opstijgen zonder dat iemand aan de andere kant het zadel in evenwicht midden op de rug van het paard houdt.

Tips

• Er kunnen een heleboel redenen zijn waarom een paard niet stilstaat terwijl je opstijgt: opvoeding, het zadel, het gewicht van de ruiter, een medisch probleem in bijvoorbeeld een been of een hoef, pijn in zijn mond, en zelfs de training die volgt na het opstijgen kan de reden zijn (hoe dat kan komt een volgende keer aan de orde).
• Het paard klem zetten om er dan op te kunnen springen is in ieder geval géén oplossing. Daarmee bezorg je het paard stress en je lost het onderliggende probleem er niet mee op.
• Laat je paard en zadel nakijken door dierenarts, hoefsmid, osteopaat en zadelmaker. Hebben deze professionals geen probleem kunnen vinden of het probleem opgelost, en je paard springt nog steeds weg bij het opstijgen, bel dan een goede gedragstherapeut.

De volgende keer in Probleem & Oplossing: de oorzaak van het wegspringen bij opstijgen is weggenomen en je paard doet nog steeds niet leuk mee. En nu?

Herken je dit en heb je hulp nodig? Neem contact op! info@horsedialoguecentre.nl of 06 29 45 00 39 

Dit artikel is eerder verschenen op BitMagazine.nl in de rubriek Probleem & Oplossing.

niet stilstaan bij opstijgen (2)

Wat doe je als je paard op een gegeven moment begint met een stap opzij zetten of wegspringen bij het opstijgen, de oorzaak is gevonden en opgelost door dierenarts, hoefsmid, osteopaat en/of zadelmaker en je paard blijft opzij stappen of wegspringen als jij op wilt stijgen. De oorzaak van het probleem is weg! Waarom blijft hij dan niet gewoon staan zoals vroeger?

Ik leg aan de hand van een voorbeeld uit mijn eigen praktijk uit hoe je dit op kunt lossen. Omdat sommige mensen zich ervoor schamen dat ze problemen hebben met hun paard gebruik ik niet de echte namen van de paarden en hun eigenaren. Dus het gaat altijd over Fleur en haar paard Socrates en pony Newton. Socrates en Newton testen alle problemen die mensen met paarden kunnen hebben op Fleur. Fleur is dol op haar paarden maar weet het af en toe ook niet meer. En dan slaat de onzekerheid toe.

Het probleem

Socrates blijft sinds een paar maanden niet meer fijn stilstaan als Fleur wil opstijgen. Hij springt niet weg zoals Newton dat deed met zijn nieuwe zadel (zie het vorige artikel), maar hij zet telkens een stap opzij zodat Fleur op haar krukje te ver van het paard afstaat om op te kunnen stijgen. Uiteindelijk komt ze er wel op, maar het is verre van handig en achteraf ook niet altijd even veilig. Niet fijn dus.

Op een gegeven moment valt het Fleur tijdens het rijden op dat Socrates niet helemaal soepel loopt. De dierenarts en hoefsmid zijn geweest en kunnen niets vinden, de osteopaat vond het probleem en heeft het opgelost.

Vanaf het moment dat Fleur weer wil beginnen met rijden zet Socrates toch die stap opzij. De osteopaat komt nog een keer langs ter controle, het is echt allemaal oké. Verdrietig belt Fleur de paardengedragstherapeut: ze heeft er alles aan gedaan en nu staat haar paard nog niet stil.

Wat was er aan de hand

Het gedrag van een paard wordt altijd veroorzaakt door een prikkel. Die prikkel was het voelen van pijn. Socrates probeert die pijn te vermijden en heeft ervaren en geleerd dat als hij die stap opzij zet als Fleur op dat krukje staat, hij die pijn kan vermijden. In ieder geval voor even.

Hier is sprake van operante conditionering. Heel precies: negatieve bekrachtiging. Deze term wordt gebruikt als er sprake is van toenemen van gedrag door het wegnemen van een negatieve prikkel. De negatieve prikkel is de pijn die Socrates voelt, die kan hij wegnemen (voorkomen) door een stap opzij te zetten. Dit blijft hij doen, omdat Socrates niet weet dat die pijnprikkel niet meer zal optreden. Voor hem betekent opstijgen hetzelfde als pijn ervaren. Hij Gekke Henkie niet, dus blijft hij proberen te voorkomen dat Fleur opstijgt.

De oplossing

Socrates moet leren dat opstijgen geen pijn meer doet. We doen dat door herconditionering met behulp van positieve bekrachtiging. Het effect van positieve bekrachtiging is dat gedrag toeneemt omdat je het beloont. Dus we gaan belonen dat hij stilstaat tijdens het opstijgen. Fleur heeft nog een winterwortel liggen, die ze in stukjes snijdt. We beginnen aan het begin. Socrates staat stil naast het krukje, wortel. Hij staat stil als Fleur op het krukje staat, wortel. En nu komt het aan op perfecte timing. Als Fleur aanstalten maakt om op te stijgen zie je Socrates aanstalten maken om die stap opzij te zetten. Fleur moet helemaal niets doen en we wachten tot Socrates weer ontspannen staat, wortel. Het voert te ver om het hier helemaal uit te schrijven, maar uiteindelijk zit Fleur in het zadel en krijgt Socrates het laatste stukje wortel.

Dit blijft Fleur een paar dagen herhalen. Socrates leert dat het opstijgen geen pijn meer doet én dat hij wortel krijgt als Fleur in het zadel zit.

Tips

• Realiseer je dat jij weet wat het paard niet weet. En vergelijk het met een pijnlijke ervaring die je zelf hebt gehad. Zelfs als je wéét dat het geen pijn meer zal doen, zul je eerst toch voorzichtig in zijn diezelfde situatie, bang dat het weer pijn zal doen. Je paard heeft door ervaring geleerd dat iets pijn doet, dus zal hij dat proberen te vermijden. Hij weet niet dat het pijn-probleem is opgelost.
• De gebruikelijke aanpak om het paard te leren dat er geen pijn meer is, is herconditionering door middel van positieve bekrachtiging. Clickertraining is een vorm van positieve bekrachtiging.
• Bij positieve bekrachtiging zijn drie dingen in ieder geval belangrijk:
  • de beloning moet iets zijn dat je paard als beloning ervaart. Denk aan brokjes, stukjes appel of winterpeen, een aai.
  • je timing is cruciaal! Als je te vroeg of te laat bent met je beloning leert je paard niets! Of iets wat je net niet in gedachten had …
  • het niet gaat om iets afleren, maar om iets nieuws aanleren. Het gaat niet om waar je paard mee moet ophouden, het gaat om wat je wilt dat hij doet.
• In bovenstaande casus is het doel niet: niet meer weglopen. Het doel is: blijven staan.

Weet je niet goed hoe je het aan moet pakken of volg je alle stappen van belonen van het gewenste gedrag maar doet je paard nog steeds niet leuk mee? Neem contact op! info@horsedialoguecentre.nl of 06 29 45 00 39 

Dit artikel is eerder verschenen op BitMagazine.nl in de rubriek Probleem & Oplossing.

Iets om over na te denken ... bandages

In dit artikel van The Horse wordt kort uitgelegd wat er speelt: paard heeft bloed op zijn lijf na einde dressuurproef op Europees niveau. En de regels zijn simpel: bloed is diskwalificatie.

De vraag hoe hij deze beschadiging van de huid opliep doet niet ter zake. Het zat blijkbaar op spoor-hoogte, want de wetenschapper die om commentaar gevraagd was stelt dat het een iets te stevige inwerking van het been kan zijn geweest, of het paard sprong onverwacht opzij, amazone klemt automatisch been aan en dan komt het lijf het stukje metaal vanzelf tegen. En het zal vast nog wel en keer gebeuren. Zolang sporen een verplicht onderdeel van de dressuur-outfit zijn en er nog heel wat water door de Maas zal stromen voordat dat niet meer zo is. Dat sporen in de dressuur bij het plaatje horen en daarom verplicht zijn ... niet mijn idee. 

Lees meer >